فضائل امیرالمومنین
1- امیرالمومنین در کتاب خدا
(1) و من الناس من یشری نفسه ابتغاء مرضات الله و الله رئوف بالعباد.[1]
بعضی از مردم با ایمان و فداکار همچون علی(ع) در لیلة المبیت به هنگام خفتن در جایگاه پیامبر جان خود را در برابر خشنودی خدا می‌فروشند و خداوند نسبت به بندگان مهربان است.
تفسیر آیه در کلام اهل سنت
مفسر معروف اهل سنت ثعلبی می‌گوید هنگامی که پیامبر اسلام تصمیم به هجرت از مکه به مدینه گرفت برای تحویل امانت‌های مردم و پرداخت پول‌های آنان، علی را به جای خود قرار داد و شب هنگام به سوی غار ثور حرکت نمود و مشرکان اطراف خانه او را محاصره کرده بودند دستور داد علی(ع) در بستر او بخواد و پارچه سبز رنگی که مخصوص خود پیامبر بود روی خودش بکشد. در این هنگام خداوند به جبرئیل و میکائیل وحی فرستاد که من بین شما برادری ایجاد کردم و عمر یکی از شما را طولانی قرار دادم کدام یک از شما حاضر است ایثار به نفس کند و زندگی دیگری را بر خود ترجیح دهد هیچ یک حاضر نشدند به آنان وحی کرد اکنون، علی در بستر پیامبر خوابیده است و آماده فدای جان خویش است به زمین روید و حافظ و نگهبان او باشید هنگامی که جبرئیل بالای سر و میکائیل پائین پای علی نشسته بودند، جبرئیل می‌گفت به به! آفرین بر تو ای علی! خداوند به واسطه تو بر فرشتگان افتخار می‌کند ناگاه آیه «و من الناس» نازل شد و در آن صفات علی(ع) بیان گردید.[1]
(2) ان الذین اجرموا کانوا من الذین امنوا یضحکون و اذا مروا بهم یتغامزون.[2]
بدکاران در دنیا پیوسته به مؤمنان می‌خندیدند و هنگامی که از کنار آنها می‌گذاشتند آنان را با اشارات مورد سخریه و استهزاء قرار می‌دادند.
تفسیر آیه در کلام اهل سنت
پاره‌ای مفسران اهل سنت در تفسیر این آیه چنین نوشته‌اند که روزی علی(ع) و جمعی از مؤمنان از کنار جمعی از کفار مکه می‌گذشتند، آنها به حضرت و مؤمنان خندیدند و آنها را استهزاء نمودند این آیات نازل شد و سرنوشت مخسره کنندگان را در قیامت روشن ساخت.[3]
(3) سال سائل بعذاب واقع، للکافرین لیس له دافع من الله ذی المعارج.[4]
تقاضا کننده‌ای تقاضای عذابی کرد که واقع شد! این عذاب مخصوص کافران است و هیچکس نمی‌تواند آن را دفع کند از سوی خداوند ذی المعارج - صاحب فرشتگانی که بر آسمانها صعود کننده - است.
تفیسر آیه در کلام اهل سنت
علامه امینی نام سی نفر از عالمان اهل سنت را بیان می‌کند که همگی علت نزول این سر آیه را درخواست عذاب از سوی منکر انتصاب ولایت علی(ع) بعد از رسول خدا(ص) در صورت حقانیت امامت آن حضرت دانسته‌اند.
(4) اهدنا الصراط المستقیم: ما را به راست هدایت فرما[5]
علامه طباطبائی در المیزان از «فقیه» و تفسیر عیاشی نقل نموده که صراط مستقیم در این آیه امیرالمومنان علی(ع) است.[6]
(5) اجعلتم سقایه الحاج و عمارة المسجد الحرام کمن امن بالله و الیوم الاخر و جاهد فی سبیل الله لا یستوون عندالله و الله لا یهدی القوم الظالمین.[7]
آیا سیراب کردن حجاج و آباد ساختن مسجد الحرام را همانند «عمل» کسی قرار دادید که ایمان به خدا و روز قیامت آورده و در راه او جهاد کرده است. «این هر دو» هرگز نزد خدا مساوی نیستند و خداوند گروه ظالمان را هدایت نمی‌کند.
تفسیر آیه در کلام اهل تسنن
دانشمندان اهل سنت حاکم «ابوالقاسم حسکانی» از «بریده» نقل می‌کند که شیبه و عباس هر کدام بر دیگری افتخار می‌کردند. علی(ع) از کنار آندو می‌گذشت از افتخار نمودن آندو پرسش نمود عباس گفت امتیازی به من داده شده که احدی ندارد و آن مسأله آب دادن به حجاج خانه خداست.
شیبه گفت: من تعمیر کننده مسجدالحرام و کلیددار خانه کعبه هستم. علی(ع) گفت: با این که از شما حیا می‌کنم باید بگویم که با این سن کم افتخار دارم که شما ندارید آندو پرسیدند کدام افتخار؟
حضرت فرمود: من با شمشیر جهاد کردم تا شما ایمان به خدا و پیامبر(ص) بیاورید.
عباس خشمناک برخاست و دامن کشان نزد رسول الله رفت و به عنوان شکایت گفت: آیا نمی‌بینی علی با من چگونه سخن می‌گوید؟ پیامبر علی را خواست و چگونگی ماجرا پرسش نمود ناگاه جبرئیل نازل شد و گفت: ای محمد پروردگار به تو سلام می‌فرستد و می‌گوید این آیات را به آنها بخوان «اجعلتم سقایه الحاج و ...»[8]
امید آنکه نسیمی روح بخش از بوستان معرفت قرآن نهال وجودمان را رایحه علوی بخشیده باشد و به زوری در کنار تربت پاک آن آمام زمزمه کنیم.
2- علی(ع) از زبان پیامبر(ص)
- دوست داشتن امام علی(ع)
(1) پیامبر خدا(ص): دوستی علی گناهان را فرو می‌خورد همچنان که آتش هیمه را.[9]
(2) هرگاه خداوند عشق و دوستی علی را در دل مومنی استوار سازد و با این حال قدمش بلغزد (خطایی از او سر زند) در روز قیامت قدمش را بر صراط استوار نگه دارد.[10]
دشمن داشتن علی(ع)
3- پیامبر(ص) او را جز مؤمن دوست ندارد و جز منافق دشمنت ندارد.[11]
علی پیشوای نیکوکاران:
4- پیامبر(ص): علی پیشوای نیکوکاران است و کشنده بدکاران هر که او را یاری کند یاری شود و هر که از یاری او دست شوید بی‌یار ماند.[12]
علی(ع) جانشین من است
5- پیامبر خدا(ص) از بنی هاشم همانا برادر من، وصی من و وزیر من و جانشین من در میان خانواده‌ام علی بن ابیطالب است او این را می‌پردازد و وعده‌ام را به کار می‌بندد.[13]
علی داناترین مردم پس از من است.
6- پیامبر خدا(ص) پس از من علی بن ابیطالب داناترین فرد امت من است.[14]
تو برای هن همچون هارونی
1- پیامبر خدا(ص) فرمود: تو را جا گذاشتم که جانشین من باشی عرض کردم: ای پیامبر خدا آیا از تو باز مانم؟ فرمود: آیا نمی‌پسندی که برای من چنان باشی که هارون برای موسی بود جز این که بعد از من پیامبری نیست.[15]
[1] - تفسیر نمونه ج2 ص 46. الغدیر ج2 ص 44.
[2] - مطففین/ 29 و 30.
[3] - تفسیر فخر رازی، قرطبی، روح المعانی، کشاف ذیل آیه 29 و 30 از سوره مطففین.
[4] - معارج 1و 2.
[5] - فاتحه/ 5.
[6] - تفسیر المیزان ج1 ص 49.
[7] - توبه/ 19.
[8] - تفسیر نمونه ج7 ص 322.
[9] - کنزالعمال 32878 و 33021.
[10] - کنزالعمال 32878 و 33021.
[11] - کنزالعمال 33900 و 33009.
[12] - کنزالعمال 33900 و 33009.
[13] - امالی شیخ طوسی 602/ 1244.
[14] - کنزالعمال 32979.
[15] - کنزالعمال 36488.
